Çocukların zaman algısı yetişkinlerin zaman algısından farklıdır. Zaman döngüseldir; sabah uyanırlar ve akşam uyku anına kadar anı yaşar/günü değerlendirirler. Zaman kaybetmek terimi onların dünyasında yoktur. Zaman kaybedilen bir şey değil o anda yaşanan bir şeydir. Buna bağlı olarak da geleceğe yönelik plan yapmak onlar için kolay olmamaktadır. Çocukların zamanı daha iyi anlayabilmesi ve takip edebilmesi adına şunlar yapılabilir;
Belirli bir zamanda evden çıkılacağında/önceden hazırlanmaya başlaması gerektiğinde;
- Rutin oluşturmak; Okul gibi belirli bir zamanı olan yerlere gitme zamanını rutin haline getirmek çocukların evden çıkış zamanını takip etmesini kolaylaştırmakta ve çıkış zamanına daha hazır olmasını sağlamaktadır. Örneğin okula gelmesinden önce sabah kalktığında biraz oyun saati, kahvaltı, hazırlanma ve evden çıkış benzeri bir düzeniniz varsa bunu rutin haline getirmek, çocuğunuzla bunu konuşmak ardından dilerseniz takip edebileceği görsel bir çizelge oluşturmak süreci kolaylaştırabilir.
- Zamanı önceden hatırlatmak; çıkma anında veya hazırlanması gereken anda çocuğunuza yönerge vermek çocuğunuzun o anda yaptığı şeyi, oynadığı oyunu bırakmakta zorlanmasına yol açabilir. Bu yönergeyi verme zamanınızdan daha öncesinde örneğin 10 dakika önce ve 5 dakika önce süre bilgisi vermek çocuğunuzun yaptığı şeyi bırakmaya hazırlanmasına destek olacaktır. Ayrıca evinizde çocuğunuzun da görebileceği üzerinde rakamların da bulunduğu bir saat varsa saat üzerinden de “Uzun olan 5’e geldiğinde” veya “bak buraya 5’e bir çıkartma koyuyorum uzun olan bu çıkartmaya geldiğinde” vb. süre bilgisini görselleştirerek vermek çocuğunuzun da saati takip edebilmesine destek olacaktır.
- Evden çıkmadan önce teknolojik cihaz kullanımı; özellikle okula gelmeden önce sabahları teknolojik cihaz kullanımı ve çizgi film izlemeyi önermesek de sabah rutininizde bunlardan biri varsa yine süre bilgisini önceden vermek veya “sabahları 1 bölüm çizgi film izleyebilirsin yada 20 dakika izleyebilirsin. Bittiğinde üstünü değiştireceğiz.” Şeklinde bir sınır koymak hazırlanma sürecini kolaylaştıracaktır.
Yemek saati, uyku saati vb. zamanlar geldiğinde;
Çocukların evden çıkmakla benzer şekilde yemeğe veya uykuya geçiş süreci de zorlayıcı olabilmektedir. Bu süreci kolaylaştırmak adına aşağıdakilere özen gösterebilirsiniz.
- Belirli bir yemek ve uyku saati olması; yemek saatlerinin belirli bir rutinde olması çocuğunuzun fizyolojik olarak da o saatte acıkma hissetmesine ve alışkanlık kazanmasına, ayrıca yine rutini takip edebilmesine olanak tanıyacaktır. Yine aynı şekilde uyku saatinin de belirli olması çocuğunuzun o saatte uykusunun gelmesine vesile olacaktır. Ana öğün ve ara öğün saatlerini belirlemek, mümkün olduğunca yemek saati öncesinde çocuğunuzun açlığını bastırıp ana yemek saatinde açlık hissetmemesine sebep olacak ara öğünler yapmamak çocuğunuzun yemek saatlerinde bedensel ihtiyaçlarını da takip ederek yemek yemesini sağlayacaktır. Benzer şekilde uyku öncesinde uykusunu dağıtabilecek, uyku kalitesini etkileyebilecek (teknolojik cihaz kullanımı vb.) durumları ortadan kaldırmak uyku saatinde uykusunun gelmesini destekleyecektir.
- Masayı birlikte hazırlamak; sofraya taşıyabileceği şeyleri çocuğunuzun taşıması ve yerleştirmesi sofraya oturmakta daha hevesli olmasına da vesile olacaktır.
- Yatağının, nevresimlerinin çocuğun sevdiği, keyif aldığı şekilde düzenlenmesi uykuya geçişi kolaylaştırırken diğer yandan da uyku öncesine kitap okuma vb. bir rutin eklemek ve kitapları çocuğun seçmesine de müsaade etmek yine çocuğunuzun uyku saatinde daha kolay geçiş yapmasını sağlayacaktır.
- Aile yemek saati; yemek saatinin çocuğunuza özgü olmaması, aile rutini olarak hep birlikte yemek yenmesi rol model olmanızı da sağlayacaktır. Bunun yanında ailecek sosyalleşmenize de olanak tanıyacak ve bu süreyi aile vakti olarak değerlendirmeniz çocuğunuzun da daha istekle yemek masasına gelmesine destek olacaktır. Aile yemek saatlerinde sizlerin de yemek dışında herhangi bir şeyle ilgilenmemeniz (telefon, haberler vb.) çocuğunuzun yine rol model alacağı bir davranış olacaktır.
- Masa dışında yemek yememek; yemek zamanlarında masa dışında çocuğunuza yemek yedirmek bunun bir alışkanlık haline gelmesine ve masaya oturmakta zorlanmasına sebep olacaktır. Bu sebeple yemek masasının belirli bir yeri olması, yemeğin orda yenmesi ve sizin de yemeğinizi masa başında yiyerek rol model olmanız çocuğunuzu destekleyecektir.
- Ekran karşısında yememek; çocuğunuzun ekran karşısında, masa başında veya başka bir yerde yemek yiyor olması farkındalığı olmadan, motor hareketlerle yemek yemesine sebep olur. Ne yediğinin, nerede yediğinin farkında olmayan çocuklar ise ekran olmadığı ortamda yemeğe odaklanmakta çok zorlanırlar.
- Yatak dışında bir yerde veya ekran karşısında uyumamak; çocuğun uykuya geçeceğini bilerek kendini uykuya hazırlaması diğer durumlara nazaran bedensel ihtiyaçlarını takip edebilmeyi öğrenmesini de sağlayacaktır. Bu sebeple çocuğunuzun yatakta, uyku saati gelince hazırlanarak yatağa girerek uyuması önemlidir.
Ek olarak; çocuğunuz belirli bir tarihi beklerken; örneğin tatile gideceğiniz günü, sinemaya gideceğiniz günü vb. heyecanla beklediği bir gün için evde bir takvim veya çizelge hazırlamak her gün o takvim veya çizelgeye bir çıkartma yapıştırarak veya bir şekil çizerek kaç gün kaldığını takip etmek de çocuğunuzun zaman takibi yapmasını kolaylaştıracaktır.
Mini Kulüp Çocuk Evi Psikolojik Danışmanları