Kişi gerçek bir tehditle karşılaştığını algılamış, fiziksel zarara maruz kalmış veya buna tanık olmuş, bu esnada da aşırı derecede korku, çaresizlik ve dehşet hissetmişse, durum kişi için travmatik bir yaşantı olarak tanımlanabilmektedir.

Travma, bir olaya verilen tepkidir, olayın kendisi değildir. Bu durum epey karmaşıktır çünkü bir olayı, travmanın nedeni olarak düşünmeye yatkın olsak da travma aslında zamana yayılan bir süreçtir.

Bir Olayı Travma Haline Getiren Nedir?

• Biyolojik hassasiyetler
• Hem duygusal hem de fiziksel olarak olaya yakınlık
• Acıya tahammül eşiği düşük bir mizaç
• Ailesel ve sosyal desteğin az olması
• Çocuğun geçmiş yaşantısında irili- ufaklı travma yığını fazlalığı
• Ebeveyn ile bağlanma biçimi

Çocuklar Travmaya Nasıl Tepki Verir?

Bir çocuğun esnekliği ve dayanıklılığı az, ebeveynleri tarafından yeterince desteklenmedi veya olumsuz yaşantı doğası gereği çok büyükse travmanın etkileri olayın yaşanmasından günler hatta haftalar sonra ortaya çıkabilir.

Yetişkinlere güvenini kaybeden ve olumsuz yaşantının tekrar olmasından korkan çocuklarda gittikçe ağırlaşan travmatik belirtiler olabilir. Bu tip tepkiler yaşlara ve bireylere göre çok farklılık göstermekle beraber şu şekilde sıralanabilir:

• Aileden ayrılmaktan korkabilir.
• Öfke nöbetleri olabilir.
• Kabuslar görebilir.
• Okula gitmek istemeyebilir.
• Saldırgan davranışlar gösterebilir.
• Okul başarısı düşebilir.
• Beslenme ve uyku düzensizlikleri olabilir
• Sebebi bulunamayan mide bulantısı, karın ağrısı, baş ağrısı, bağırsak sorunları, kısacası bedensel semptomlar olabilir.
• Sık ağlayabilir.
• Daha küçük yaşlarda yaptıkları birtakım davranışlara geri dönebilir (parmak emme, yatak ıslatma, karanlıktan korkma)
• Takıntılı biçimde tekrar eden oyunlar oynayabilir.

Dayanıklılık, esneklik, toparlanabilme becerisi, zor deneyimlerden bir şeyler öğrenip başa çıkma ve gelişme kapasitesidir. 

Bireyin hayatında yaşadığı onca zorluğa rağmen ayakta durabilme ve eskiye dönebilme becerisidir. 

İyileşme kapasitesi doğuştan gelir. Ebeveynin görevi çocukların bu kapasiteye ulaşmasına imkân sağlamak.

Çocukların rezilyans geliştirebilmesi için gerekli koşullar:

• Çocuğun hayatında koşulsuz sevdiği bir kişinin varlığı
• Ev dışından, kendisinden yaşça büyük, sorunlarını ve duygularını paylaşabileceği güvenilir bir kimsenin varlığı
• Çocuğun kendi kendine başardığı şeyler için ödüllendirilmesi  (takdir )
• Sorunu olduğu zaman güvenebileceği bir ailesinin olduğunu hissetmesi
• Örnek aldığı ve büyüdüğü zaman onun gibi olmak isteyeceği bir erişkinin varlığı
• Çocuğun her şeyin düzelebileceğine dair inancının bulunması
• Başkalarına kendini sevdirebilecek şekilde davranası
• Otoriteyi anlama ve bununla başa çıkabilme yolları geliştirmesi
• Yeni şeyler denemek istemesi
• Olayların sonuçlanmasında kendi katkısını fark edebilmesidir.

9 Adımda Travmatik Yaşantı Sonrası Uygun Yaklaşım

1. Sakinleştirici bir duruş sergileme
2. Durumu tanımlamaya yönelik net bir konuşma
3. Dikkati yavaş bir tempoda bedensel duyulara çekmek
4. Dikkatle gözlemlemek ve yavaşça duygulardan bahsetmek
5. Çocuğun duygusal ve fiziksel tepkilerini onaylamak
6. Sadece dikkatle gözlemlemek
7. Dinlemeye teşvik
8. Harekete teşvik
9. Çocuğun yaşananları anlamlandırmasına yardım etmek

Çocuklarımız için yağmuru durduramayız. Yağmurlu bir havada kendilerini nasıl koruyacakları konusunda onlara rehberlik edebiliriz.

Mini Kulüp Çocuk Evi Psikolojik Danışmanları